O parafii

Relikwie

Rozwój historyczny i podstawy teologiczne

Mówiąc o relikwiach świętych, możemy spotkać się z ich trójstopniowym podziałem:

  • Relikwie pierwszego stopnia to ciało lub szczątki, które pozostały z ciała świętego. (Możemy od razu wspomnieć, że nie posiadamy relikwii pierwszego stopnia Ojca Pio, ponieważ po jego śmierci i pogrzebie grób jego nigdy nie był jeszcze otwierany.)
  • Relikwie drugiego stopnia to przedmioty związane z osobą świętego za jego życia ziemskiego. (Takimi są wszystkie z obecnie istniejących na świecie i przechowywanych w kościołach relikwii Ojca Pio – bardzo często jest to skrawek bandaża, używanego przez Świętego do opatrzenia rany stygmatów).
  • Relikwie trzeciego stopnia to przedmioty, które stały się relikwiami poprzez dotknięcie właściwych relikwii, pierwszego lub drugiego stopnia. (Taką rolę spełniają relikwie Ojca Pio umieszczone w różnego rodzaju obrazkach czy medalikach, tak rozpowszechnionych wśród czcicieli Stygmatyka.)

Obok relikwii świętych istnieją też szczególne, innego rodzaju relikwie, związane bezpośrednio z osobą Chrystusa, np. relikwie Krzyża Świętego. Kościół widzi tu znaczącą różnicę, zalecając np., aby nie łączyć w jednym relikwiarzu relikwii odnoszących się do Chrystusa z relikwiami odnoszącymi się do świętych. Jednakże wspomnienie na tajemnicę Wcielenia, na fakt, że Bóg stał się człowiekiem, aby go w całej jego pełni, z duszą i ciałem zbawić i upodobnić się do Chrystusa, z pewnością wnosi dodatkowe ważne światło i jest jednym z fundamentów dla czci oddawanej relikwiom świętych.

Kult relikwii świętych spotykamy już u samych początków chrześcijaństwa. Początkowo odnosił się on wyłącznie do relikwii męczenników, ponieważ tylko im oddawana była cześć jako świętym. Jednakże już w oparciu o kult pierwszych męczenników Kościoła znajdujemy znaczące świadectwo, którego wartość pozostaje aktualna do dzisiaj. Pochodzący z II wieku „List Kościoła w Smyrnie o śmierci św. Polikarpa” mówi o trzech powodach przechowywania kości świętego biskupa męczennika:

  • mają one uświęcać miejsce, w którym spoczywają,
  • mają pobudzać do czci jego osoby,
  • mają zachęcać wiernych do życia na wzór świętego, włącznie z męczeństwem, gdy zajdzie taka potrzeba.

Pierwsze jasne świadectwa kultu relikwii pochodzą z IV wieku. Kult ten jednak zaczął się wcześniej, gdy czczono groby męczenników. Z czasem zaczęto umieszczać zmarłych jak najbliżej grobu męczennika, a gdy zabrakło wokół niego miejsca, groby opróżniano, a kości składano do wspólnej mogiły. Tak powstały ossaria i później wielu sądziło, że są to szczątki męczenników. To z nich następnie pozyskiwano wiele relikwii. W tym też czasie zaczęto pielgrzymować do grobów męczenników w celu ożywienia swej wiary. Męczennicy i święci nie byli jednak obiektem religijnego kultu, gdyż ten przysługiwał tylko Bogu.

Chrześcijaństwo późnego antyku zaczęło zdobić groby męczenników i świętych oraz pozyskiwać ich relikwie. To właśnie u schyłku cesarstwa rzymskiego na grobach męczenników wzniesiono wspaniałe bazyliki (Piotra, Pawła, Wawrzyńca, Agnieszki, Kosmy i Damiana), które przyciągały pielgrzymów.

Przy relikwiach pojawiali się liczni ludzie oddający cześć świętym. Ceniono nie tylko relikwie męczenników, ale także relikwie krzyża Chrystusowego, znalezionego przez cesarzową Helenę w 324 r. w Palestynie. Miasta pozbawione męczenników zaczęły sprowadzać relikwie. Chociaż edykt cesarza Teodozjusza z IV w. zabraniał dzielenia ciał męczenników i handlu nimi, to jednak już w V w. na Wschodzie relikwie bardzo często dzielono na mniejsze cząstki.

Największy rozkwit kultu relikwii nastąpił w średniowieczu, wpływając na życie kulturalne, polityczne i religijne nie tylko tej epoki. Do znanych miejsc kultu ściągali pątnicy. Święci uzdrawiali, wybawiali z pożarów, zarazy, a na ich relikwie przysięgano i zawierano wtedy pakty pokojowe. Zwyczaj obnoszenia relikwii w rozlicznych procesjach zaczął się w VII w. w Hiszpanii.

Od IV w. relikwie umieszczano pod ołtarzem. Według Augustyna wyrażało to prawdę, że ciało świętego stało się ołtarzem dla Boga. Chrystus to pierwszy z męczenników, a inni poszli w Jego ślady, oddając życie. Sięgano także po argument z Apokalipsy: "Ujrzałem pod ołtarzem dusze zabitych dla Słowa Bożego i dla świadectwa" (Ap 6,9-11). Jeszcze do niedawna w każdym ołtarzu musiała zostać zamurowana cząstka relikwii.

Z czasem zaczęto także umieszczać relikwie w ozdobnych relikwiarzach. Relikwiarze przybierały najrozmaitsze formy, bowiem oprawę relikwii wciąż udoskonalano. Mogły one mieć formę architektoniczną wieży, kopuły, wazy itd. W X w. pojawiły się jako relikwiarze figury przedstawiające świętego, zdobne w perły i kamienie, symbolizujące cnoty tej postaci. Mogły też relikwiarze posiadać kształt monstrancji, ale także formę rąk albo głów. Coraz częściej wystawiano je na widok publiczny w najrozmaitszej postaci. Budowano wystawne ołtarze i kaplice dla kosztownych relikwiarzy. Nie brakowało też pięknych konfesji w katedrach dedykowanych świętym.

Kościół pogłębiał rozumienie znaczenia relikwii dla życia chrześcijańskiego. Wskazywano na łączność świętych, którzy oglądają Boga twarzą w twarz, ze swoimi relikwiami. Rosło też przekonanie, że w relikwiach jest pewna moc i kto się ich dotknie dostąpi jakiejś łaski albo cudu. Myśl tę sprecyzował Sobór Trydencki, nie odrzucając jej, ale też broniąc się przed wejściem na drogę magicznego traktowania relikwii jako swego rodzaju amuletu. W swoim zaleceniu Sobór orzekł, że relikwiom należy się cześć, co przynosi wiernym pożytek. W uzasadnieniu mówi się o tym, że ciała świętych były świątyniami Ducha Świętego i żył w nich Chrystus. Oni dostąpią też czci w zmartwychwstaniu. Święci podczas swego ziemskiego życia żyli w ścisłej jedności z Chrystusem i łączność ta trwa po przekroczeniu bramy śmierci. Przez ich wstawiennictwo Bóg dokonuje niejednego cudu, najczęściej w miejscu, gdzie przechowywane są święte relikwie. Taki cud jest zawsze znakiem miłości i miłosierdzia samego Boga.

Dzisiaj Kościół w dużej mierze pozostawia kult oddawany relikwiom prywatnej pobożności wiernych, podkreślając, że można czcić tylko te relikwie, których autentyczność jest potwierdzona przez władze Kościoła. Zarazem też spotyka się coraz liczniejsze nabożeństwa wspólnotowe związane z osobą świętego, których jednym z elementów jest uroczyste oddanie czci relikwiom, np. poprzez ucałowanie.

Relikwie posiadane przez parafię

  1. Św. Antoniego
  2. Św. Brata Andrzeja z Montrealu
  3. Św. Siostry Faustyny Kowalskiej
  4. Św. Franciszka
  5. Św. Stanisława Kazimierczyka
  6. Bł. Ludwika i Zelii Martin
  7. Św. Ojca Pio
  8. Św. Piusa X
  9. Św. Rafała Kalinowskiego
  10. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus
  11. Św. Urszuli Ledóchowskiej
  12. Św. Józef Kalasanty
Brat Andrzej
z Montrealu
Św. Antoni
Św. Siostra Faustyna Kowalska
Św. Franciszek
Św. Józef Kalasanty
Św. Rafał Kalinowski
Św. Stanisław Kazimierczyk
Św. Urszula Ledóchowska
Bł. Ludwik i Zelia Martin
Św. Ojciec Pio
Św. Pius X
Św. Teresa od Dzieciątka Jezus